Geschiedenis van Cyprus

Cyprus is een eiland met een rijke geschiedenis. Het eiland ligt op een strategische positie in de Middellandse zee, waardoor het gedurende de hele geschiedenis door verschillende volken beïnvloed is. Deze uiteenlopende geschiedenis zorgt ervoor dat er een keur aan verschillende historische bezienswaardigheden te vinden is op het eiland.

Prehistorie

De eerste vroege bewoning van Cyprus kunnen we terug herleiden naar 8000 v.Chr. Vanuit het gebied waar de eerste landbouwers woonden, de dorpen langs de Nijl, Eufraat en Tigris, staken avonturiers de Middellandse zee over om op Cyprus een nederzetting te starten. Er wordt wel verondersteld dat de verspreiding van de landbouw vanuit het Midden-Oosten via Cyprus naar het Europese continent is gekomen. De landbouw was op Cyprus niet wijdverspreid. Op het eiland was, maar één rivier te vinden, wat landbouw lastig maakte. De meeste nederzettingen kwamen langs de kust en bleven nog lang leven van jagen, verzamelen en vissen. Slechts op enkele plaatsen werd er aan akkerbouw gedaan. Hiervoor werden ook vaak bronnen gebruikt die uitgehakt werden uit de rotsen.

Choirokotia

Één van de belangrijkste bezienswaardigheden in Cyprus uit de prehistorie is Choirokotia. Deze archeologische site herbergt overblijfselen van die eerste bewoners op Cyprus. De site bestaat uit zo’n 3 hectare grond waarop verschillende archeologische opgravingen zijn gedaan. In het zevende millennium voor Christus stond hier een klein dorpje. De eerste landbouwers die hier woonden waren mensen die leefden in kleine ronde huisjes van klei met platte daken. Via een complexe murenstructuur werd het dorpje beschermd tegen gevaar van buitenaf. Deze muren konden tot wel 2,5 meter breed worden. Uit de opgravingen blijkt dat de bewoners vooral leefden van de teelt van graan en het laten grazen van vee. Ook plukten ze fruit van de bomen in de omgeving. Het dorp lag één van de weinige rivieren in Cyprus. In het zesde millennium voor Christus werd het dorp plotsklaps verlaten. De oorzaak daarvan is nog niet gevonden. De site werd in 1934 ontdekt door de directeur voor het instituut voor oudheidkunde. De site staat op de Werelderfgoedlijst van Unesco. Choirokotia is te bezoeken tegen een kleine entree.

Oudheid

Cyprus bleek in de oudheid een natuurlijke bron voor koper. Een materiaal wat op andere plaatsen in de oudheid schaars was en dus gewild. Vanaf 3200 v.Chr. gaan de inwoners van Cyprus gebruik maken van deze natuurlijke koperbron en ontstaat er een levendige ruilhandel met Egypte. Koper werd geruild voor graan en andere landbouwproducten die op Cyprus schaars waren.
Naast de handel met Egypte ontstaan er ook handelsrelaties met andere gebieden in de Middellandse zee. Cyprus is centrum van de handel in het oosten van de Mediterrane. Er wordt gehandeld met Kreta, gebieden in het huidige Turkije en men komt zelfs zo ver als Sardinië. Rondom de kopermijnen ontstaan nederzettingen en een koninkrijk dat door de Egyptenaren wordt aangeduid als Alashia.

Door de handel met het rijke Myceense koninkrijk op Kreta komen er steeds meer Griekse invloeden op Cyprus. Dit is goed te zien aan de bouwwerken uit de Cypriotische oudheid. Ook komt Cyprus voor in de verhalen rondom de Trojaanse oorlog. Tot en met de veertiende eeuw v.Chr. blijft Cyprus een onafhankelijk koninkrijk. Hierna wordt het achtereenvolgens door verschillende volken veroverd. Vaak mag de koning van Cyprus op zijn troon blijven zolang hij, maar trouw zweert aan de huidige overheerser. In de zevende eeuw zijn het de Assyriërs die over Cyprus heersen. In deze periode komen er verschillende kleine stadstaten tot grote bloei. Verscheidene rotsgraven uit deze periode zijn gevonden. Het is ook de tijd dat de godin Astarte haar intrede doet op het eiland Cyprus. Zij zal later bekender worden onder de naam Aphrodite.

In de zesde eeuw v. Chr. zijn de Egyptenaren kortstondig de baas en in de vijfde eeuw v.Chr. wordt het eiland veroverd door de Perzen die op dat moment het Oosten van de Middellandse zee volledig in handen hebben. De Perzen worden door de Grieken verslagen en verdreven uit de Middellandse zee in de vierde eeuw v. Chr. en Cyprus wordt daarmee een onderdeel van het grote hellenistische rijk van Alexander de Grote. Dit duurt tot de overheersing van de Romeinen in de eerste eeuw v.Chr.
De Romeinen zorgden uiteindelijk weer voor een grote omslag. Het eiland Cyprus is één van de eerste eilanden waar de apostelen Marcus en Paulus voet aan land zetten om het evangelie te verkondigen. Het Christendom, hoewel op dat moment nog een verboden godsdienst, wordt al snel populair onder met name de armere bevolking. Vanaf de vierde eeuw wordt het Christendom de officiële religie van het Romeinse rijk en krijgt het stevige vaste voet aan de grond op Cyprus. Nog steeds is de Grieks-Orthodoxe kerk belangrijk voor de Cyprioten. De belangrijkste bezienswaardigheden uit de oudheid op Cyprus zijn: Salamis, Palaipafos en Kourion.

Salamis

Salamis is één van de stadstaten die ontstond in de tiende eeuw v.Chr. en werd volgens de overleveringen gesticht door de halfbroer van Ajax, held uit de Trojaanse oorlog. Salamis was een bloeiende handelsstad en belangrijk centrum voor de regering. De stad was de residentie voor koning Euagoras I, een belangrijke koning in die tijd. De Romeinen bouwden de stad verder uit. Salamis werd herhaaldelijk getroffen door verwoesten de aardbevingen, maar meerdere keren herbouwd. Het waren de Arabieren die de stad definitief verwoesten in de zevende eeuw. Salamis is zeer het bezoeken waard. De grote archeologische site bestaat uit verschillende ruïnes van zowel Romeinse als Griekse bouwwerken. Te bezoeken zijn onder andere het oude badhuis, het Romeinse theater, gymnasium, amfitheater en aquaduct.

Net buiten het dorpje Pafos ligt de archeologische vindplaats van Palaipafos. Palaipafos was ooit één van de belangrijkste en machtigste steden op Cyprus. De stad was in de oudheid het centrum van de verering van de godin Aphrodite. Van heinde en ver kwamen pelgrims hier om de godin te aanbidden. Volgens de overleveringen was Aphrodite hier uit het schuim van de zee ontstaan. De huidige site van Palaipafos is een verzameling van archeologische opgravingen die dateren uit de Griekse en Romeinse oudheid en vroege middeleeuwen. Er zijn enkele resten te vinden van de oude tempel van Aphrodite.

Kourion is één van de grotere archeologische vindplaatsen van Cyprus. Kourion was eeuwenlang een zeer belangrijke stadstaat. Met de tempel van Apollo was het een religieus centrum en de goede strategische ligging zorgde voor een machtige positie op het eiland. Op de site is een Romeins theater te vinden en oude baden uit de Romeinse tijd. Bijzonder zijn de mozaïeken in het huis van de gladiatoren. Ook nadat het christendom zijn intrede had gedaan bleef Kourion belangrijk. Zoals te zien is aan de oude Basilica, de doopkapel en het bisschoppelijk paleis.

Kato Pafos archeologisch park ligt in het dorpje Pafos zelf. Het heeft een indrukwekkende verzameling prachtige Romeinse mozaïeken. Op de site zijn een oud Romeins muziektheater en twee middeleeuwse kastelen te zien. Het mooiste zijn echter de vier Romeinse villa’s en de mozaïeken die er te bewonderen zijn. Het huis van Theseus heeft mozaïeken die het verhaal van Theseus en Ariadne vertellen. De held die de minotaurus versloeg in het labyrint. Het huis van Dionysos heeft zo’n 2000 vierkante meter aan mozaïeken die je vanaf vlonders kunt bezichtigen.

Bij de verdeling van het Romeinse rijk in het westen en Byzantijnse keizerrijk viel Cyprus onder het Byzantijnse deel. Met de val van het West-Romeinse rijk in 476 groeide de macht van de Arabieren in het Middellandse zeegebied. Ook Cyprus kon niet aan hun verovering ontkomen en het eiland werd beurtelings door de Byzantijnen en Arabieren bezet. Een aantal periodes heersen de beide partijen zelfs in goede samenwerking over het eiland. Toen de Schetsboeken het Heilige land veroverde, werd Cyprus belangrijk voor de kruistochten. Vanuit Cyprus was een mooie strategische oversteek te maken richting het Heilige land. In 1192 werd Cyprus dan ook veroverd door de kruisvaarders. Vanaf dat moment wordt de invloed van de Venetianen op het eiland groot. Zij hadden een groot aandeel in de kruistochten, mede om hun concurrenten in Constantinopel uit te schakelen. De Venetiaanse invloed bleef tot en met de opkomst van het Ottomaans Keizerrijk bestaan.

Het kasteel van Kyrenia is een prachtig voorbeeld van Cyprus in de Middeleeuwen. De middeleeuwen waren een roerige tijd voor het eiland met vele veroveraars en dat is aan het kasteel goed te zien. Het kasteel werd gebouwd door de Byzantijnen en uitgebreid door de Venetianen. Dikke muren en torens met kantelen moeten het kasteel verdedigen tegen aanvallen van vijanden. Via een smalle brug over een watergracht is het kasteel te betreden. Tegenwoordig is er een scheepswrakkenmuseum te vinden in het kasteel. Op verschillende plaatsen zijn vondsten uit oude wrakken te vinden. Bijvoorbeeld een lading amfora’s uit de Romeinse tijd en de resten van een schip dat 2300 jaar geleden zonk voor de kust van Cyprus. Naast de wrakken wordt ook het leven van de verschillende soorten soldaten die hier ooit woonden uitgebeeld middels poppen.

De Ottomanen maakte korte metten met het Christendom op het eiland. Vele kerken werden omgebouwd tot moskee of werden verwoest. Wel werd het feodale stelsel afgeschaft en kregen de arme boeren op Cyprus meer land toegedeeld. Steeds meer Turken vestigden zich op Cyprus. Opstanden werden met harde hand onderdrukt. Met het opkomend kolonialisme in de negentiende eeuw en het Suezkanaal werd Cyprus voor de Engelsen van strategisch belang. De Ottomanen hadden op hun beurt de hulp van Engeland nodig in de strijd tegen de Russen en droegen vrijwillig het bewind op Cyprus over aan de Britten. De Britten legde moderne wegen en waterwerken aan. Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog schaarde Cyprus zich aan de kant van de centralen. Hierop werd Cyprus definitief door de Britten geannexeerd en toegevoegd aan het Britse koninkrijk.

Na de Tweede Wereldoorlog wilde de Griek-Cyprioten aansluiting bij Griekenland. Dit leidde tot diverse terreuraanslagen en tot de oprichten tot zo’n zelfde beweging aan de Turkse kant. Uiteindelijk gaf Engeland toe en droeg Engeland het bewind over, Cyprus werd onafhankelijk. In een verdrag gesloten tussen Cyprus, Turkije, Engeland en Griekenland werd de onafhankelijkheid van Cyprus gegarandeerd.

In 1964 kwam het alsnog tot een treffen tussen Turkse en Griekse troepen. Een VN- vredesmacht moest tussen beiden komen om de rust te herstellen. In 1974 bezette Turkije alsnog het noordelijke deel van Cyprus en ontstond de groen lijn. Een bufferzone, bewaakt door VN-soldaten, scheidt het onafhankelijke Cyprus en het bezette noorden.